از زمان های بسیار دور، پرچم برای ایرانیان چه در جنگ و چه در صلح اهمیت زیادی داشته است. از زمان های بسیار دور، پرچم برای ایرانیان چه در جنگ و چه در صلح اهمیت زیادی داشته است. ما می توانیم ردپای پرچم ملی مان را در قصه ها پیدا کنیم. اولین پرچم به قیام کاوه آهنگر بر می گردد. او رهبر مردمی قیام بر ضد ضحاک بود. ضحاک شاهی ظالم و ستمگر بود.

پرچم کاوه (درفش کاویانی)، پرچمی بود که از چرم درست شده بود. این پرچم بر بالای یک تیرکی چوبی برافراشته می شد و مردم زیر آن جمع می شدند تا صدای اعتراضشان به ستم پادشاه را به گوشش برسانند.

قیام مردمی بر ضد ضحاک تحت رهبری کاوه نیرویی پیدا کرد که سرانجام مردم توانستند ضحاک را سرنگون کنند و شخصیت ایرانی محبوبی به نام فریدون را به قدرت برسانند.

بعد از این که قدرت از سوی مردم به فریدون داده شد،‌ فریدون دستور داد که پرچم چرمی کاوه با پارچه های ابریشمی رنگی، به رنگ های قرمز، زرد و بنفش و با قرار دادن جواهرات تزیین شود. این پرچم در اصل سه رنگ داشت که زرد و قرمز و بنفش بودند و هیچ نشان و علامتی هم روی این پرچم نبود.

درفش کاویانی افسانه ای نیست و تاریخ بر وقوع حادثه ای واقعی گواهی می دهد که پیش از تهاجم اعراب به ایران به وقوع پیوسته.

در طول دوره حکومت هخامنشیان (330-550 پیش از میلاد) و ساسانیان (651-224 پس از میلاد)، درفش کاویانی به وسیله هم بخش های نظامی و هم غیر نظامی سیستم حکومتی آنها به عنوان پرچم ملی محترم شمرده می شد (البته هرودوت مورخ مشهور یونانی می گوید که پرچم کوروش کبیر عقابی طلایی با پرهای گشوده بوده که بر بالای یک میله بلند قرار می گرفته. ظاهراً آمریکایی ها با الهام از پرچم کوروش، عقاب را به عنوان سمبل کشورشان انتخاب کرده اند. باستان شناسان هم شاهینی با بال های گشوده را در خرابه های تخت جمشید پیدا کرده اند که حدس می زنند همان پرچم ملی کوروش و وارثانش بوده).

مورخان دوره صدر اسلام گزارش دادند که پس از مرگ رستم فرخزاد، فرمانده نیروهای ایرانی به دست سپاه اعراب، پرچم ملی ساسانیان که پرچم کاوه ای نامیده می شد و با جواهرات زینت داده شده بود تکه تکه شد و در میان نیروهای عرب تقسیم شد.

نشان روی پرچم ایران

در 976 پس از میلاد موقعی که سلسله غزنویان با از بین بردن سلسله سامانیان قدرت را در دست گرفتند، سلطان محمود غزنوی فرمان داد که یک نشان ماه کامل با یک زمینه سیاه روی پرچم سه رنگ گذاشته شود. نشان با رشته های طلایی روی پرچم گلدوزی شد. این اولین بار بود که یک نشان روی پرچم ملی قرار می گرفت.

پرچم ایران از قاجاریه تا انقلاب اسلامی

در 1031 هجری قمری، سلطان مسعود غزنوی فرمان داد که نشان یک شیر در حالتی که می خواهد شکار کند روی پرچم قرار داده شود. بنابراین شیر جای ماه روی پرچم ملی را گرفت. پس از آن این نشان در سلسله های متعددی تکرار شد. شیر از زمان سلسله هخامنشیان همیشه سمبل ایران بوده است و شجاعت و قدرت را در فرهنگ ایرانی نمایش می داده.

در پادشاهی های سلجوقی و خوارزمشاهی سکه ها با نشان خورشید ساخته می شدند. بنابراین نشان خورشید نیز در پرچم ملی جا گرفت. به عنوان مثال در سلسله های صفویه، افشاریه، زندیه، قاجاریه و پهلوی بر روی پرچم ایران جا داشت. یک نظر این است که خورشید سمبل ماه مرداد ایرانی بوده. چنان که می دانیم در این ماه، خورشید به بالاترین نقطه آسمان می رسد و خیلی هم داغ است.

نظریه دوم این است که میتراییست ها و پرستش کنندگان خورشید در ایران باستان به تقدس خورشید عقیده داشتند و به خاطر همین بوده که آنها ترجیح می دادند که نشان خورشید را روی سکه ها و پرچم ملیشان قرار دهند.

پرچم، سمبل اتحاد ملی

نادرشاه که هند را فتح کرد غنایم زیادی را به ایران آورد و به ایجاد یک سیستم حکومتی کامل هم در ایران کمک کرد که در آن به حکومت معدودی از ثروتمندان پایان داده شد و پرچم به عنوان سمبل وحدت ملی درنظر گرفته شد.

سلسله قاجاریه و پرچم چهارگوش

در طول پادشاهی آقا محمد خان، پایه گذار سلسله قاجار (97-1796 بعد از میلاد) تغییرات اساسی در پرچم ملی ایجاد شد. به این ترتیب که پرچم ایران از شکل سه گوش خارج شد و شکل چهارگوش گرفت. آقا محمد خان همچنین رنگ های پرچم را به خاطر دشمنی اش با نادر شاه تغییر داد. بنابراین تنها رنگ قرمز از سه رنگ اولیه باقی ماند و سبز، سفید و قرمز رنگ های پرچم ملی شد. با نشان شیر و خورشید و شمشیر.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، نشان شیر و خورشید از پرچم ایران حذف شد و جایش را به نشان الله اکبر داد